Ayşegül Yüksel

Türk tiyatro eleştirmeni, yazar, akademisyen, çevirmen

Doğum tarihi ve yeri: 8 Mayıs 1941, İstanbul

Prof. Dr. Ayşegül Yüksel, Türk tiyatro eleştirmeni, yazar, akademisyen ve çevirmendir. 1941 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. 

Üsküdar Amerikan Kız Lisesi’ndeki mezuniyetinin ardından, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olmuştur. 1966 yılında Fullbright bursu kazanarak Amerika Birleşik Devletleri’nde New York Üniversitesi’nden “Master of Arts” derecesiyle dönmüştür. İngiliz yazar John Arden’ın ‘Musgrave’in Dansı’ oyununun -yazarın da bulunduğu- ABD galası için kaleme aldığı ilk tiyatro eleştiri yazısı, 1966’da New York’ta Türk öğrencilerin çıkardığı “Ortam” adlı dergide yayımlanmıştır. 1969 yılında tekrar gittiği New York’ta The New School’da tiyatro yazını eğitimi almıştır. 1981 yılında ise Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Bölümü’nde doktorasını tamamlamıştır.

1974’ten bu yana yazdığı tiyatro inceleme ve araştırma yazıları Özgür İnsan, Gösteri, Bilim ve Sanat, Milliyet Sanat, Tiyatro…Tiyatro, Evrensel, Kitap-lık, Felsefe Yazın, Oyun, TEB Oyun, Patika ve Çağdaş Türk Dili dergilerinde, ortak kitaplarda ve üniversite dergilerinde yer aldı. Kimi makaleleri ve bildirileri yabancı dillere çevrildi. 1979’dan bu yana Cumhuriyet’e oyun eleştirileri yazıyor. Yazıları iki haftada bir “Sahneden” köşesinde yayımlanıyor. Uluslararası Tiyatro Enstitüsü (ITI) Türkiye Merkezi’nin yönetim kurulu üyesi (1986–1991), Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) kurucu üyesi, İKSV İstanbul Tiyatro Festivali danışma kurulu üyesi ve Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali danışma kurulu üyesi olarak da çalıştı. Ana Britannica, Compton’s Genel Kültür Ansiklopedisi ve Kanada’da çıkan World Encyclopedia of Contemporary Theatre’ın (WECT) Türk tiyatrosuyla ilgili madde yazarlığını yaptı.

Eserleriyle Afiife Tiyatro Ödülleri Yapı Kredi Sigorta Özel Ödülü, Sadri Alışık Tiyatro Onur Ödülü, Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü gibi pek çok önemli ödüle layık görülmüştür.

ODTÜ, Ankara Üniversitesi DTCF, Atılım Üniversitesi, Başkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı’nda öğretim üyesi olarak çalışmıştır. 50’yi aşkın yıldır eleştiri yazıları yazan Ayşegül Yüksel’in yazıları 1996’dan bu yana iki haftada bir Cumhuriyet gazetesindeki ‘Sahneden’ köşesinde yayımlanıyor ve alanında önemli katkılar sunmaya devam ediyor. 

Eserleri

Kitap

  • Yapısalcılık ve Bir Uygulama: Melih Cevdet Anday Tiyatrosu, Yazko Yayınları, İstanbul, 1981; Gündoğan Yayınları 1995
  • Haldun Taner Tiyatrosu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1986; Habitus 2013 
  • Çağdaş Türk Tiyatrosundan On Yazar, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 1997 
  • Sahneden İzdüşümler 1975-2000, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul, 2000 
  • Dram Sanatında Ezgi ve Uyum, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2004; Mitos Boyut Yayınları 2011
  • Samuel Beckett Tiyatrosu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1992, 1997; Dünya Kitap 2006; Habitus 2012, 2017 
  • Uzun Yolda Bir Mola: Türk Tiyatrosu Üstüne Notlar, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2011; Habitus 2017 
  • Dram Sanatında Sınırları Zorlamak, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul, 2013 
  • William Shakespeare Yüzyılların Sahne Büyücüsü, Habitus Kitap, İstanbul 2017, 2018 
  • Güneşin Sofrasında: Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul 2019, 2020

Çeviri

  • Aslan Asker Şvayk, Jaroslav Hasek, Ataç Yayınevi, 1962
  • Rüya Yorum Metodu, Freud, Ataç Yayınevi, 1964
  • Cumartesi Gecesi ve Pazar Sabahı, Alan Sillitoe, Ağaoğlu Yayınevi, 1965
  • Musgrave’in Dansı, John Arden, 1980 (Ankara Devlet Tiyatroları tarafından sahnelendi. Yayımlanmadı)

Derleme

  • The Paragraph, Saime Ata, Ayşe Bener, İpek Gökeri, Zeynep Güleç, Filiz Günçağ ile birlikte, Middle East Technical University, Ankara 1982
  • Report Writing, Saime Ata, Ayşe Bener, İpek Gökeri, Zeynep Güleç, Filiz Günçağ ile birlikte, Middle East Technical University, Ankara 1982
  • Nazım Hikmet’in Tiyatrosu, Yuvarlak Masa Toplantısı, Katılanlar: Yılmaz Onay, Ayşegül Yüksel, Zühtü Bayar, Refik Erduran, Özdemir Nutku, Kenan Işık, Zehra İpşiroğlu, Ergin Orbey, Ali Taygun, Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Yayınları 2, İstanbul 1997
  • Elveda Dünya Merhaba Kâinat: Memet Baydur’un Ardından, Sevda Şener ve Filiz Elmas ile birlikte, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul 2002 

Kaynakça

https://tr.wikipedia.org/wiki/Ay%C5%9Feg%C3%BCl_Y%C3%BCksel

https://tiyatro.iksv.org/tr/onur-odulleri/aysegul-yuksel